Toerisme

Toerisme is reizen met recreatieve of zakelijke doeleinden. Toeristen zijn mensen "die reizen naar plaatsen buiten hun gebruikelijk milieu, die niet meer dan één jaar voor vrije tijd, zaken en andere doeleinden blijven en die niet beloond worden voor hun activiteit ter plaatse." Dit is de definitie van "toerist" door de World Tourism Organization (WTO), de VN-organisatie voor toerisme en de bevordering ervan. Volgens deze organisatie doet ook de afstand tussen de eigen omgeving en die van reisdoel er niet toe.

Een toerist kan geïnteresseerd zijn in cultuur of natuur van de bezochte landen, steden en gebieden. Toerisme bestond al bij de Romeinen, en was later voorbehouden aan de adel en andere welgestelden. Zij bezochten bijzondere gebouwen, leerden nieuwe talen en kwamen in aanraking met nieuwe gerechten en andere cultuuruitingen.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De oudste vermelding van het woord 'toerist' in het Nederlands dateert uit 1839.^[1] In 1937 wordt een toerist door de Volkenbond gedefinieerd als iemand die voor meer dan vierentwintig uur naar het buitenland op reis gaat. Het verschijnsel toerisme en de daaraan verbonden bedrijfstak zijn echter veel ouder.

Op basis van zijn beklimming van de Mont Ventoux stelde Francesco Petrarca in 1336 dat hij de eerste uitstapjes omwille van het uitzicht maakte sinds de oudheid. Ook Koning George III van Engeland wordt vaak als eerste toerist gezien, hij maakte regelmatig vakantie-uitstapjes naar de kustplaats Weymouth wanneer zijn gezondheid te wensen over liet. In de Bijbel zou het bezoek van de koningin van Sheba aan koning Salomo als toerisme kunnen worden beschouwd.

In de 18e eeuw werd het mode voor jonge aristocraten om een Europese toer te maken, vooral naar cultureel belangwekkende gebieden als Rome, Toscane, Florence, Napels en soms Griekenland. Dit gebeurde ter afronding van hun ontwikkeling en werd de Grand tour genoemd.

In de 19e eeuw ontwikkelt zich het verschijnsel van het gezondheidstoerisme. Welgestelden (deels aristocratisch, deels industrieel) ontvluchtten de door de opkomende industrieën ongezonde steden en zochten herstel in bergen, bij mineraalbronnen of aan zee.

In 1841 begon Thomas Cook met het organiseren van groepsreizen. Zijn reisorganisatie populariseerde het toerisme bij gewone mensen,^[2] terwijl het voorheen slechts voorbehouden was aan de welgestelden.

In 1906 werd door een aantal welgestelde idealistische Nederlanders de Nederlandsche Reisvereeniging (NRV) opgericht, met als doelstelling het toerisme voor de arbeider bereikbaar te maken. De eerste reis, georganiseerd in 1911, bezorgde vier loodgieters tegen betaling van 10 gulden per persoon een dagje Luik met een bezoek aan een zinkfabriek. Het moest immers wel pedagogisch verantwoord zijn. Het jaar erop gingen maar liefst 16 loodgieters, wederom onder begeleiding van Mr. M. J. van der Flier. Voor 1913 werden maar liefst 3 reizen georganiseerd, waarvoor ook andere arbeiders dan alleen loodgieters zich via hun vakvereniging konden opgeven.^[3]

"Toerisme", zoals alle vormen van economische activiteit, ontstaat pas wanneer een aantal essentiële voorwaarden vervuld zijn. Er worden drie essentiële voorwaarden onderkend:

Mensen die voldoende besteedbaar inkomen hebben, geld dat aan andere doelen dan noodzakelijk levensonderhoud besteed kan worden;
tijd om vrij te besteden;
infrastructuur in de zin van accommodatie en transportmiddelen.

Hiernaast dient de gezondheid van het individu reizen toe te laten, en moet er een persoonlijke motivatie zijn om te reizen. Ook kennen of kenden een aantal landen beperkende voorwaarden aan (buitenlandse) reizen.

Classificatie[bewerken | brontekst bewerken]

Er zijn verschillende vormen van toerisme, maar zij kunnen in de volgende types worden onderverdeeld:

Binnenkomend internationaal toerisme: Bezoeken aan een land door niet-ingezetenen van dat land
Uitgaand internationaal toerisme: Bezoeken door de ingezetenen van een land naar een ander land
Intern toerisme: Bezoeken van het eigen land
Binnenlands toerisme: Binnenkomend internationaal toerisme en intern toerisme
Nationaal toerisme: Intern toerisme en uitgaand internationaal toerisme

Toerisme in Nederland[bewerken | brontekst bewerken]

In Nederland is het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) verantwoordelijk voor de promotie van de bestemming Nederland in binnen- en buitenland. Zij zorgen ervoor dat Nederland nationaal en internationaal op de kaart wordt gezet als vakantiebestemming of als bestemming voor congressen en conferenties.

Nederland geniet bekendheid onder toeristen. In 2007 bezochten 11,0 miljoen buitenlandse gasten Nederland. Daarna daalde het aantal naar 9,9 miljoen in 2009, midden in de financiële crisis. Sindsdien is het aantal buitenlandse gasten weer gestegen. In 2015 kwamen 15,0 miljoen toeristen naar Nederland. De meeste toeristen komen uit Duitsland (2015: 4,3 miljoen), gevolgd door de Britten (2015: 2,0 miljoen) en Belgen (2015: 2,0 miljoen) en op de vierde plaats de Amerikanen (2015: 1,0 miljoen).^[4]

Het aantal vakanties dat Nederlanders in eigen land doorbrengen varieert grofweg tussen de 17 en 18 miljoen. In 2015 waren het er 17,0 miljoen.^[5]

De groei van het internationaal toerisme[bewerken | brontekst bewerken]

De ontwikkeling van het internationaal toerisme wordt beïnvloed door een groot aantal factoren. Het toerisme is vooral sterk gegroeid door het gestegen welvaartsniveau en de dalende kosten van internationaal reizen.^[6] Toerisme werd pas echt belangrijk na de Tweede Wereldoorlog toen in veel westerse landen mensen er meer vrije tijd kregen. Zo is het aantal internationale aankomsten toegenomen van 25 miljoen in 1950, tot 763 miljoen in 2004. Dit betekent dat het aantal reizigers in deze periode gemiddeld jaarlijks met 6½ procent is gestegen.

Voor de periode 1995 – 2010 was sprake van 3,9% groei per jaar. In 2012 werd voor het eerst de grens van 1 miljard buitenlandse toeristen overschreden.^[7]

De verwachting is dat het toerisme zal blijven stijgen met gemiddeld 3,3% per jaar. Dit betekent een verdubbeling van de internationale aankomsten in 2030 ten opzichte van 2012 en circa 1,8 miljard internationale aankomsten in 2030.^[8]

Voor- en nadelen van toerisme[bewerken | brontekst bewerken]

Het toerisme is uitgegroeid tot een van de meest winstgevende bedrijfstakken ter wereld. In veel landen of streken is het een van de belangrijkste bronnen van inkomsten. Toerisme creëert er werkgelegenheid in hotels, restaurants, tearooms en cafés, vooral tijdens de zomermaanden. In sommige landen is het toerisme essentieel geworden voor de hele economie van het land. Voorbeelden hiervan zijn Spanje, Griekenland, Turkije, Cyprus en Egypte.

Toerisme kan ingrijpende gevolgen hebben voor de leefsituatie van de lokale bevolking. Wanneer de gevolgen negatief zijn spreekt men van recreatiedruk.

Daarnaast draagt toerisme bij aan de opwarming van de aarde door de uitstoot van broeikasgassen zoals CO₂. De CO₂-uitstoot door de toeristische sector bedraagt in 2007 circa 5% van de wereldwijde CO₂-uitstoot. Gezien de sterke groei van het toerisme wordt verwacht dat de uitstoot van CO₂ door het toerisme en het aandeel hiervan in de totale wereldwijde CO₂-uitstoot in de toekomst sterk zullen stijgen.^[9] De toeristische sector is zich bewust van dit probleem.^[10]

Opleidingen voor toerisme in Nederland en België[bewerken | brontekst bewerken]

Zowel in Nederland als België bestaan verschillende opleidingen die opleiden voor functies in het toerisme. Zo zijn er in Nederland universitaire opleidingen in toerisme, onder andere aan de Radboud Universiteit (Nijmegen) en de Wageningen Universiteit (Wageningen), zijn er in diverse steden hbo-opleidingen, onder meer in Breda, en zijn er opleidingen op mbo niveau in diverse plaatsen.

In België zijn er soortgelijke opleidingen. In de tweede graad van het Technisch secundair onderwijs bestaat een studierichting toerisme die op ruim 30 Vlaamse scholen wordt aangeboden. Ook in de derde graad wordt toerisme- onderwijs verzorgd. In het Hoger onderwijs biedt men eveneens onderwijs op dit gebied aan, inclusief onderwijs op Master-niveau.

Oneigenlijke vormen van toerisme[bewerken | brontekst bewerken]

Abortustoerisme: Reizen naar een land waar abortus toegestaan is, om de ingreep daar te laten uitvoeren.
Afvaltoerisme: Afval storten in een andere gemeente, waar een lager tarief geldt.
Bermtoerisme: Picknicken in de berm langs een (drukke) weg.
Kooptoerisme: Reizen naar een land waar artikelen legaal (of tegen lagere prijzen) verkrijgbaar zijn, om ze daar aan te schaffen. Ook drugtoerisme, sekstoerisme, tanktoerisme.
Rampentoerisme: Reizen naar een plek waar een grote ramp is gebeurd, enkel om toe te kijken. Vaak wordt daarbij de hulpverlening gehinderd.